Konstruując polski system komunalnych instytucji kredytowych można wykorzystać doświadczenia krajów Europy Zachodniej, w szczególności Niemiec, gdzie system takich instytucji – system Sprarkassen jest najbardziej rozwinięty ze wszystkich krajów Unii Europejskiej. W szczególności warto przeszczepić na polski grunt te cechy sytemu Sparkassen, które decydują o jego stabilności i odporności na zmiany, pamiętając, jednakże, że system ten ewoluował w Niemczech przez dziesięciolecia i miał czas na to, aby dostosować się do wymogów prawa Unii Europejskiej dotyczących pomocy Państwa (przy czym “tajemnicą poliszynela” jest, że władze Niemiec od lat rozpościerają na salonach Unii Europejskiej swoisty polityczny parasol nad sytemem Sparkassen). Tak więc należy postulować, aby polskie komunalne instytucje kredytowe, wzorem niemieckich Sparkassen, miały następujące cechy:

– terytorialne ograniczenie zakresu działalności (do administracyjnych granic wybranej jednostki samorządu terytorialnego), ta cecha jest zresztą w ogóle charakterystyczna dla lokalnych instytucji finansowych, w szczególności lokalnych instytucji kredytowych;

– zastrzeżenie wyłączności działania danej komunalnej instytucji kredytowej w granicach administracyjnych określonej jednostki samorządu terytorialnego, czyli wprowadzenie zasady, że w takich granicach może działać tylko jedna komunalna instytucja kredytowa (ta zasada ma zagwarantować, że kwoty raz zainwestowane w regionie zostaną tam ponownie zainwestowane);

– jasno określone cele działania, które nie mają charakteru komercyjnego, lecz publiczny (służą realizacji dobra publicznego), chodzi tu o takie cele jak: krzewienie idei oszczędzania, zwiększenie dostępu do kapitału, trwałe zaangażowanie w rozwój lokalnych małych i średnich przedsiębiorstw, przez zapewnienie im wysokiej jakości usług finansowych, a także rozwój j.s.t. uczestniczącej w danej komunalnej instytucji kredytowej przez wspieranie wykonywania jej zadań własnych. Nie oznacza to jednakże braku zysku z prowadzonej działalności, lecz nie powinien być on celem pierwszoplanowym;

– nakaz zaangażowania w rozwój wolontariatu (co wzmocni rozwój społeczeństwa obywatelskiego, którego poziom w Polsce nadal jest dużo niższy od tego na Zachodzie Europy);

– zakaz  prowadzenia przez komunalne instytucje kredytowe na własny rachunek operacji mających charakter spekulacyjny – celem komunalnych instytucji kredytowych nie ma być osiąganie zysku samo w sobie lecz spełnianie rozmaitych zadań, wśród których duży udział mają zadania o charakterze publicznym (wprowadzenie takiego zakazu może być o tyle utrudnione, że polskim prawie nie ma obecnie przepisów przewidujących tego rodzaju ograniczenia), jednakże komunalne instytucje kredytowe miałby prowadzić działalność zarobkową;

Niestety ze względu na wymogi unijne dotyczące pomocy państwa dla przedsiębiorców, nie jest możliwe, jak się wydaje, zaszczepienie na polski grunt szerokiego zakresu podmiotowego działalności Sparkasse. Należy pamiętać, że obecnie Sparkassen działają właściwie w oparciu o własne środki finansowe, nie będące w sensie prawnym własnością niemieckich jednostek samorządu terytorialnego. Tworzenie od podstaw systemu komunalnych instytucji kredytowych w Polsce automatycznie zakłada potrzebę dokapitalizowania takiego systemu z środków będących własnością polskich jednostek samorządu terytorialnego. Jednakże wkład jednostki samorządu terytorialnego w komunalną instytucję kredytową powinien mieć wyłącznie charakter inicjalny, zabezpieczający finansowanie podmiotu w początkowej fazie działalności. W celu uniknięcia zarzutu udzielania w ten sposób przez te jednostki niedopuszczalnej pomocy publicznej (pomocy Państwa w nomenklaturze TFUE) należy ograniczyć zakres podmiotowy działalności komunalnych instytucji kredytowych wyłącznie do MŚP i ewentualnie samych jednostek samorządu terytorialnego. Jednakże doświadczenia polskich przedwojennych komunalnych kas oszczędności, a także Sprarkassen, pokazują, że w szczególności udzielanie przez komunalną instytucję kredytową kredytów jednostce samorządu terytorialnego, która ją kontroluje, niesie z sobą istotne ryzyko, wynikające z ewentualnej presji jednostki na udzielenie kredytu w sytuacji, gdy kredyt taki, obiektywnie, nie powinien być udzielany. 

Generalnie należy stwierdzić, że unijne wymogi dotyczące pomocy państwa dla przedsiębiorców ograniczają możliwość realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego za pomocą instytucji finansowych, w szczególności komunalnych instytucji kredytowych, takich celów jak organizowanie źródeł i sposobów zasileń kapitałowych podmiotów gospodarczych, czy współudział w pobudzaniu popytu. Natomiast unijne regulacje dotyczące pomocy państwa w oczywisty sposób nie mają wpływu na wykorzystanie samorządowych instytucji finansowych do budowania społeczeństwa obywatelskiego. Ewidentnie, w krajach starej Unii, wieloletni rozwój komunalnych instytucji kredytowych oraz mutual guarantee institutions ewidentnie szedł w parze z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego. Być może niedostateczny jeszcze w Polsce rozwój społeczeństwa obywatelskiego, jest w jakiejś mierze konsekwencją braku w Polsce komunalnych instytucji kredytowych oraz mutual guarantee institutions.

Charakterystyczne dla systemu Sparkassen jest to, że oprócz Sparkassen składają się na niego również duże banki regionalne – Landesbanken oraz inne instytucje finansowe dostarczające cały wachlarz usług finansowych. Ten system kształtował się stopniowo, w sposób naturalny i nie wydaje się ani celowe, ani nawet możliwe przenoszenie tego wzorca na polskie warunki. Należy przy tym zauważyć, że każda Sparkassen jest w pełni niezależnym podmiotem, a regionalne Landesbanken nie pełnią względem poszczególnych Sparkassen funkcji kontrolnych, czy też nadzorczych. W przypadku polskich spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych oraz banków spółdzielczych nie sprawdził się schemat tworzenia instytucji zrzeszającej i to zrzeszającej obowiązkowo (dla skok-ów jest to Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa, a dla banków spółdzielczych – banki zrzeszające). Dlatego też każda komunalna instytucja kredytowa powinna być w pełni samodzielna i nadzorowana wyłącznie przez Komisję Nadzoru Finansowego. Jednocześnie kapitały i płynność komunalnych instytucji kredytowych powinny od samego początku funkcjonowania osiągnąć taki stopień, aby nie było konieczne tworzenie instytucjonalnego systemu ochrony. Nie wydaje się również celowe tworzenie jakiś specjalnych funduszy ratunkowych czy stabilizacyjnych. Mają one głównie sens, gdy zostają umocowane w strukturach takiego instytucjonalnego systemu ochrony (tak jak ma to miejsce w odniesieniu do instytucjonalnego systemu ochrony funkcjonującego w ramach systemu Sparkassen).